سیستم EES، یا همان Entry/Exit System، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های فناوری و امنیت مرزی در تاریخ اتحادیه اروپا است. این سیستم با هدف دیجیتالی کردن کنترل‌های مرزی، جایگزین مهر دستی در گذرنامه‌ها می‌شود و به نوعی مرزهای اروپا را وارد عصر داده‌های بیومتریک و الگوریتم‌های هوشمند می‌کند.
برای مسافرانی که قصد شرکت در تور اروپا را دارند، این سیستم تأثیری مستقیم بر تجربه سفر، زمان عبور از مرزها و حتی برنامه‌ریزی آینده سفرشان خواهد داشت. سیستم EES دیگر فقط یک مفهوم فنی نیست؛ بلکه نقطه تلاقی فناوری، امنیت، حریم خصوصی و تجربه گردشگر است.

هدف از ایجاد سیستم EES

سیستم EES تحت مقررات اتحادیه اروپا به شماره 2017/2226 پایه‌گذاری شد. این مقررات الزام می‌کند که تمامی کشورهای حوزه شینگن، داده‌های ورود و خروج اتباع کشورهای ثالث را به صورت دیجیتال ذخیره کنند. تا پیش از آن، مرزبان‌ها ورود هر مسافر را با مهر دستی ثبت می‌کردند. این روش علاوه بر خطای انسانی، باعث کندی فرآیند، فساد داده‌ها و دشواری در رهگیری مدت اقامت واقعی مسافران می‌شد.

هدف اصلی سیستم EES، جایگزینی این روش قدیمی با یک سامانه متمرکز دیجیتال است که به طور خودکار تمام اطلاعات مربوط به ورود، خروج و اقامت کوتاه‌مدت افراد را ثبت می‌کند. این سیستم از الگوریتم‌های تشخیص چهره، تطبیق اثر انگشت و تطبیق الکترونیکی اسناد استفاده می‌کند.

اتحادیه اروپا با راه‌اندازی این سامانه به دنبال تحقق سه هدف کلیدی است: افزایش امنیت مرزها، جلوگیری از اقامت غیرقانونی و ساده‌سازی تجربه سفر. بر اساس آمار رسمی، هر سال بیش از ۳۰۰ میلیون عبور مرزی در منطقه شینگن ثبت می‌شود و سیستم EES قرار است تمام این حجم عظیم داده را در لحظه پردازش کند.

از نظر تاریخی، اجرای این پروژه بارها به تعویق افتاد. دلایل شامل مشکلات نرم‌افزاری، ناهماهنگی بین کشورها، و نیاز به هماهنگی با سیستم‌های دیگری مثل ETIAS بود. در نهایت، تاریخ رسمی آغاز آن اکتبر ۲۰۲۵ تعیین شده است و انتظار می‌رود تا آوریل ۲۰۲۶ به طور کامل در همه مرزهای زمینی، دریایی و هوایی اجرا شود.

ساختار داده در سیستم EES

سیستم EES تحت نظارت آژانس eu-LISA اجرا می‌شود؛ همان نهادی که مسئول نگهداری از سایر سامانه‌های کلان داده اروپا مانند VIS (سامانه اطلاعات ویزا) و SIS (سامانه اطلاعات شینگن) است.

در سطح زیرساخت، این سیستم از معماری ابری چند‌لایه بهره می‌برد که شامل مرکز داده مرکزی، سرورهای پشتیبان، و ایستگاه‌های مرزی متصل است. تبادل داده بین مرزبان‌ها و سرور مرکزی با رمزنگاری دوگانه انجام می‌شود تا هیچ داده‌ای در مسیر شنود نشود. پروتکل امنیتی این تبادل مطابق با استاندارد AES-256 و الگوریتم تبادل کلید RSA-4096 طراحی شده است.

هر عبور مرزی در قالب یک “رویداد دیجیتال” در سیستم ثبت می‌شود. این رویداد حاوی مجموعه‌ای از داده‌های بیومتریک و بیوگرافیک است.

سازوکار فنی و ساختار داده در سیستم EES

نوع داده	محتوا	زمان نگهداری	توضیح فنی
داده‌های بیوگرافی	نام، تاریخ تولد، ملیت، شماره گذرنامه	۳ سال از آخرین عبور	این داده برای شناسایی اولیه استفاده می‌شود
داده‌های بیومتریک	تصویر چهره، اثر چهار انگشت	۳ سال از آخرین ورود	برای تطبیق خودکار در عبورهای بعدی
داده‌های عبور	تاریخ و ساعت ورود و خروج، ایستگاه مرزی، نوع مرز (هوایی/زمینی/دریایی)	۵ سال برای سوابق آماری	مبنای محاسبه اقامت مجاز در منطقه شینگن
وضعیت اقامت	مجاز یا غیرمجاز، دلایل رد ورود	۵ سال	برای گزارش به پلیس مرزی در کشور مبدأ

در سطح فنی، پردازش داده‌ها از طریق الگوریتم‌های تطبیق تصویر با دقت بالای ۹۹٫۷ درصد انجام می‌شود. متوسط زمان پاسخ برای هر درخواست مرزی کمتر از ۰٫۸ ثانیه است. این عملکرد با استفاده از معماری خوشه‌ای (Cluster-based) تضمین می‌شود که بتواند تا ۲۵۰۰۰ تراکنش هم‌زمان در ثانیه را پاسخ دهد.

یکی از ویژگی‌های جالب این سامانه، وجود “مدل خطای تطبیق” است که برای کاهش ریسک اشتباه در تشخیص چهره طراحی شده. مثلاً اگر چهره فرد در نور کم یا زاویه غیرعادی ثبت شود، سیستم به‌طور خودکار از لایه پشتیبان اثر انگشت برای تأیید استفاده می‌کند.

در تمام ایستگاه‌های ورودی و خروجی، کیوسک‌های خودکار نصب شده‌اند که به مسافران امکان می‌دهد بدون دخالت مأمور مرزی اطلاعات خود را وارد کنند. این کیوسک‌ها دارای دوربین مادون قرمز با وضوح ۴ مگاپیکسل و حسگر اثر انگشت نوری با دقت ۵۰۰ dpi هستند.

تجربه عملی مسافران و تأثیر بر تور اروپا

برای درک عمیق‌تر عملکرد سیستم EES، تصور کنید قصد دارید در یک تور اروپا شرکت کنید. با ورود به اولین کشور عضو شینگن، مثلاً فرانسه یا آلمان، در اولین نقطه کنترل مرزی از شما خواسته می‌شود که گذرنامه خود را در دستگاه اسکنر قرار دهید. دستگاه به صورت خودکار اطلاعات سند را می‌خواند، سپس از شما درخواست می‌کند مقابل دوربین بایستید و اثر انگشت خود را ثبت کنید.

در کمتر از چند ثانیه، داده‌های شما به سرور مرکزی EES ارسال می‌شود. الگوریتم تطبیق‌کننده، اطلاعات جدید را با سوابق گذشته مقایسه می‌کند. اگر هیچ تضادی وجود نداشته باشد، سیستم پاسخ مثبت صادر کرده و شما مجاز به ورود خواهید بود. تمام این فرآیند بدون نیاز به مهر فیزیکی انجام می‌شود.

در هنگام خروج از منطقه شینگن نیز همین فرایند تکرار می‌شود و زمان دقیق خروج شما ثبت می‌گردد. این ثبت دوطرفه باعث می‌شود سیستم بتواند مدت اقامت دقیق شما را محاسبه کند. در صورتی که از محدوده ۹۰ روز اقامت مجاز در بازه ۱۸۰ روزه فراتر رفته باشید، هشدار خودکار صادر می‌شود و ممکن است در ورود بعدی با مشکل مواجه شوید.

این سامانه علاوه بر جنبه کنترلی، برای تحلیل آماری نیز کاربرد دارد. مقامات مرزی می‌توانند با استفاده از داده‌های EES، جریان‌های مهاجرتی را پیش‌بینی کرده و برای فصول پرتردد مانند تابستان، منابع انسانی خود را تنظیم کنند.

تعامل سیستم EES

سیستم EES به‌صورت مستقیم با سامانه‌های ETIAS و VIS در ارتباط است. اگر مسافری از کشوری باشد که نیاز به ویزا دارد، داده‌های اثر انگشت او از طریق VIS در اختیار EES قرار می‌گیرد تا از دوباره‌کاری جلوگیری شود.

از طرف دیگر، مسافرانی که بدون ویزا وارد منطقه شینگن می‌شوند (مثلاً از کشورهایی با توافق لغو ویزا)، باید قبل از سفر از طریق سامانه ETIAS مجوز سفر دریافت کنند. در این حالت، داده‌های تأیید هویتی از ETIAS به EES منتقل می‌شود تا تطابق بین دو سیستم حفظ شود.

در ساختار مدیریتی، سه سطح دسترسی تعریف شده است: سطح اول برای مأموران مرزی، سطح دوم برای پلیس‌های ملی و سطح سوم برای نهادهای امنیتی اتحادیه. تمام این دسترسی‌ها با سیستم کنترل نقش و ثبت کامل لاگ فعالیت‌ها محافظت می‌شود.

تأثیر بر گردشگری و اقتصاد اروپا

برآورد می‌شود که در شش ماه نخست اجرای کامل سیستم EES، میانگین زمان عبور از مرزهای شینگن حدود ۲ تا ۴ دقیقه افزایش یابد. با این حال، پس از ثبت اولیه داده‌ها، ورودهای بعدی در کمتر از ۳۰ ثانیه انجام خواهد شد.

بر اساس مدل‌های تحلیلی مرکز آمار اروپا، اجرای سیستم EES می‌تواند سالانه تا ۱٫۲ میلیارد یورو صرفه‌جویی در هزینه‌های عملیاتی مرزبانی ایجاد کند. این صرفه‌جویی ناشی از حذف کاغذبازی، کاهش نیاز به نیروی انسانی و کاهش خطای انسانی در ثبت داده‌هاست.

برای گردشگران، اجرای سیستم EES دو وجه دارد: در کوتاه‌مدت ممکن است موجب افزایش زمان انتظار شود، اما در بلندمدت، امنیت و شفافیت سفر را افزایش می‌دهد. به طور خاص، مسافرانی که در تور یونان شرکت می‌کنند باید توجه داشته باشند که از اکتبر ۲۰۲۵، تمام مرزهای ورودی این کشور به سامانه متصل خواهند شد.

یکی از اثرات مهم دیگر، افزایش امنیت پروازهاست. داده‌های EES می‌توانند با سیستم‌های کنترل پرواز و رزرو بلیط ترکیب شوند تا از ورود افراد با مدارک جعلی جلوگیری شود.

ملاحظات حقوقی و حریم خصوصی

سیستم EES مطابق با مقررات حفاظت از داده‌های شخصی اتحادیه اروپا (GDPR) طراحی شده است. هر فرد حق دارد بداند چه داده‌هایی از او ذخیره شده و در چه زمانی حذف خواهد شد.

اگر فردی احساس کند که داده‌هایش اشتباه ثبت شده یا به‌صورت غیرقانونی استفاده شده، می‌تواند از طریق مراجع ملی حفاظت از داده شکایت کند. داده‌های بیومتریک تنها برای اهداف امنیت مرزی استفاده می‌شوند و اجازه انتقال به نهادهای خصوصی وجود ندارد.

یکی از ملاحظات مهم، نحوه مدیریت داده در شرایط اضطراری است. مثلاً اگر ایستگاه مرزی برای مدتی از شبکه مرکزی قطع شود، داده‌ها به‌صورت رمزنگاری‌شده در حافظه موقت ذخیره و پس از اتصال دوباره، همگام‌سازی می‌شوند.

چالش‌ های اجرایی

در روزهای نخست اجرای سیستم EES، احتمال بروز ازدحام در برخی ایستگاه‌های مرزی زیاد است. دلیل آن، حجم بالای ثبت داده‌های بیومتریک برای میلیون‌ها مسافر جدید خواهد بود. برخی کشورها مانند فرانسه و اسپانیا برای مقابله با این مشکل، هزاران کیوسک خودکار نصب کرده‌اند.

از نظر فنی، یکی از چالش‌ها همگام‌سازی هم‌زمان داده‌ها میان مرزهای زمینی دورافتاده است. برای مثال، مرزهای کوهستانی یا بنادر کوچک ممکن است با تاخیر در ارسال داده مواجه شوند. برای حل این مشکل، نسخه‌های محلی سیستم با قابلیت کار در حالت آفلاین طراحی شده‌اند.

موضوع دیگر، نگرانی از احتمال سوءاستفاده از داده‌های بیومتریک است. اگرچه استانداردهای امنیتی بسیار بالاست، اما هیچ سیستم کاملاً ایمنی وجود ندارد. اتحادیه اروپا موظف شده در دوره‌های زمانی مشخص ممیزی‌های امنیتی انجام دهد تا از نشت داده‌ها جلوگیری شود.

مقایسه قبل و بعد از اجرای سیستم EES

شاخص	قبل از اجرای EES	بعد از اجرای EES
روش ثبت ورود و خروج	مهر دستی در پاسپورت	ثبت دیجیتال و بیومتریک
میانگین زمان عبور	۴۵ ثانیه	۶۰ تا ۹۰ ثانیه در ورود اول
خطای انسانی در ثبت داده	بالا (تا ۷٪)	کمتر از ۰٫۵٪
قابلیت رهگیری مدت اقامت	محدود	کاملاً خودکار
امنیت اطلاعات	وابسته به اسناد فیزیکی	رمزنگاری دو‌لایه
اشتراک داده بین کشورها	دستی و محدود	متمرکز و بلادرنگ

این جدول نشان می‌دهد که سیستم EES نه تنها فرآیندهای مرزی را سریع‌تر و دقیق‌تر می‌کند، بلکه شفافیت داده‌ها را افزایش می‌دهد.

جمع‌بندی

سیستم EES نماد ورود اروپا به عصر کنترل‌های هوشمند است. برای میلیون‌ها مسافر، این تغییر شاید کوچک به نظر برسد، اما در سطح کلان، تحولی عظیم در شیوه تعامل انسان با مرزهاست.اگر قصد شرکت در تور اروپا را دارید، آگاهی از عملکرد این سیستم به شما کمک می‌کند از ازدحام‌ها، تأخیرها و ابهام‌ها جلوگیری کنید. بهتر است در سفر نخست، گذرنامه معتبر، زمان کافی در فرودگاه، و آگاهی از مراحل ثبت داده‌های بیومتریک داشته باشید.

همچنین بخوانید: بهترین روش‌ های مهاجرت سریع در سال ۲۰۲۵ (تحصیلی، کاری، سرمایه‌گذاری)

برای کسانی که در تور یونان یا دیگر کشورهای حوزه شینگن سفر می‌کنند، این سیستم باعث می‌شود ورودشان به اروپا از حالت سنتی و مهر زدن به تجربه‌ای دیجیتال و سریع تبدیل شود. در عین حال، امنیت، شفافیت و اعتماد به سیستم مرزی افزایش می‌یابد.